Neuronauka nie stoi w miejscu. Jeszcze do niedawna mówiliśmy o tym, że mamy 7 zmysłów zamiast pięciu (tzw. arystotelowskiej piątki). Natomiast teraz wiemy, że zmysłów jest 8 ! Interocepcja to „najmłodszy” i jak dotąd najmniej poznany system zmysłowy. Czas zgłębić za co odpowiada i jak możemy go rozwijać u najmłodszych? Zapraszam też na przegląd pomocy edukacyjnych, które będą pomocne w tym temacie.
Interocepcja – tajemniczny, ósmy zmysł
Zacznijmy zatem od początku – czym jest i jaką funkcję pełni interocepcja?
Interocepcja to zmysł czucia somatycznego, często też nazywany czuciem trzewnym lub czuciem pracy narządów wewnętrznych. Ma on na celu monitorowanie stanu naszego ciała i odpowiada na pytania:
- Czy czujemy się dobrze?
- Czy jesteśmy zdrowi?
- Czy wszystko z nami ok?
- Czy czujemy się bezpiecznie?
Interocepcja ma znaczenie nie tylko dla naszego zdrowia fizycznego,
ale też psychicznego oraz funkcjonowania emocjonalnego. Ma więc wpływ na całościowe funkcjonowanie człowieka, we wszystkich sferach życia.
Poziom podstawowy
Na najbardziej podstawowym poziomie interocepcja pozwala nam odpowiedzieć na pytanie „Jak się czuję?” w dowolnym momencie.
Jest to świadomość pracy naszego ciała (narządów wewnętrznych) i odczuć jakie nam ono wysyła – czyli naszego samopoczucia:
- duszności,
- głodu i sytości,
- pragnienia,
- parcia na pęcherz itp
Poziom wyższy
Interocepcja na wyższym poziomie pomaga nam również zarządzać tym, jak się czujemy, zachęcając nas do podjęcia działań w oparciu o sygnały ciała, które zauważamy. Jest to świadomość na poziomie emocji – tego jak
wpływają na nasze ciało i zachowanie.
Pomaga nam reagować emocjami na to, co nas spotyka każdego
dnia. Dzięki niemu uświadamiamy sobie własne odczucia. Jest też podstawą świadomości samego siebie, swoich potrzeb, a także potrzeb innych ludzi.
Dzięki temu możemy świadomie zaspokajać swoje potrzeby oraz regulować emocje w oparciu o sygnały z ciała.
Jak wspierać interocepcję?
Na czym polega wspieranie zmysłu interocepcji? To nic innego jak: nauka rozpoznawania swojego stanu somatycznego, czyli odczytywania sygnałów z ciała, świadczących o moim stanie fizjologicznym i emocjach.
Interocepcja – Jak możemy ją wspierać? Wyróżniamy kilka koniecznych etapów wspierania tego zmysłu min:
- Nauka schematu ciała i jego części.
- Znajomość organów wewnętrznych i ich położenia w naszym ciele.
- Edukacja emocjonalna.
- Czucie zmian zachodzących w ciele: przyspieszony puls, oddech, bicie serca, temperatura.
- Nasze emocje a sygnały płynące z ciała – co mogą powodować w naszym ciele.
- Nauka samoregulacji poprzez ciało.
Jak wprowadzać dzieci w świat interocepcji?
Podstawowym obszarem który powinniśmy i możemy wspierać już u najmłodszych to schemat ciała i położenia narządów wewnętrzych. Możemy to robić w zabawie oraz w całkiem naturalny, wręcz intuicyjny sposób:
- ZABAWY W NAŚLADOWANIE, POKAZYWANIE (PIOSENKI/WIERSZYKI)
- UTRWALANIE CZĘŚCI CIAŁA
- KSIĄŻECZKI, PUZZLE, KOLOROWANKI, UKŁADANKI Z CZĘŚCIAMI CIAŁA I ORGANAMI WEWNĘTRZNYMI
- PUZZLE 3 D, MODELE, KARTY MONTESSORI Z FIGURKAMI NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH
- ZABAWY W SŁUCHANIE PRACY NASZEGO CIAŁA: ODDECHU, BICIA SERCA, PRACY UKŁADU TRAWIENNEGO
Są to zabawy i aktywności bardzo lubiane przez dzieci. Przecież jedną z podstawowych jest zabawa w lekarza i badanie innych członków rodziny. 😉 Nic tak świetnie nie wspiera orientacji we własnym ciele jak właśnie ta aktywność.
Do wspierania czucia somatycznego przydadzą nam się oczywiście gry, książki oraz ciekawe pomoce edukacyjne. Poniżej przedstawiam kilka propozycji, dostępnych na naszym rynku. Ostatnio mocno zgłębiałam ten temat przygotowując szkolenie on-line oraz ebooka nt. Interocepcji.
Schemat ciała i narządów wewnętrznych – pomoce edukacyjne
ANATOMIA CZŁOWIEKA Z FILCU
Filcowa mata z najważniejszymi narządami wewnętrznymi z Project Nature to świetna propozycja do nauki anatomii. Pomoc sprawdzi się już dla starszych przedszkolaków i młodszych uczniów. W zestawie znajduje się ręcznie wykonana: mata 50×95 cm, filcowe narządy wew. oraz ich filcowe podpisy, a także instrukcja w formie plakatu, który możemy wykorzystać jako dekorację pokoju. Matę możemy wykorzystać do: nauki o funkcjonowaniu całego ciała człowieka czy poszczególnych układów, nauki rozmieszczenia poszczególnych narządów i ich funkcji oraz do poznawania ich nazw.
Dodatkowym atutem jest fakt, iż mata jest naturalnych rozmiarów dziecka, co daje nam dodatkowe możliwości zabawy. Dzieci mogą przykładać do siebie miękkie, filcowe organy i lokalizować ich położenie na własnym ciele.
MATA ANATOMIA CZŁOWIEKA
Nieco inną matę z filcu, przybliżającą dzieciom ludzką anatomię, znajdziemy także w ofercie Isani Handmade. Zestaw obejmuje: miękką, matę 80x50cm z wrysowanymi konturami narządów, filcowe organy wewnętrzne do układania, a także zalaminowaną obrazkową instrukcję oraz podpisy. W tej propozycji znajdziemy więcej elementów, w tym kilka na prawdę drobnych typu wyrostek robaczkowy. Atutem jest większa kompaktowość, czyli możliwość zwinięcia maty.
W obu propozycjach rozważyłabym dodanie małych rzepów, co umożliwiłoby mocniejsze przyczepienie narządów do planszy. Rozwiązałoby to kwestię przechowywania. Wówczas maty mogłyby zawisnąć na ścianie, jako ciekawe, sensoryczne plakaty edukacyjne. 😉
NARZĄDY WEWNĘTRZNE CZŁOWIEKA
W edukacyjnym zestawie od Różowej Wieży znajdziemy: figurki ośmiu, najważniejszych organów wewnętrznych człowieka, karty z podpisami (i bez) oraz plakat i mini-grę memory. Karty stworzone zgodnie z założeniami pedagogiki Marii Montesorii, są dedykowane dla dzieci w wieku 2-6 lat. Dopełnieniem kart są figurki, które angażując zmysł dotyku, pozwalają w pełniejszy sposób zapoznać się z wyglądem i kształtem narządów wewnętrznych. Do zestawu dołączany jest praktyczny woreczek, który ułatwia przechowywanie. Może też posłużyć do zabawy w odgadywanie narządów wyłącznie po dotyku. Pomoce wspierają naukę nazewnictwa i identyfikacji poszczególnych organów, a także naukę czytania.
UKŁAD POKARMOWY
Co dzieje się z jedzeniem, które wkładamy do naszej buzi? Jak i gdzie powstaje kupa? Układ pokarmowy od Skumajto pomoże nam odpowiedzieć na powyższe pytania i przybliżyć dziecku krok po kroku drogę pokarmu przez ludzki organizm. W zestawie oprócz drewnianej układanki znajdziemy także kulki oraz szczypce, które dodatkowo zaktywizują młodego odkrywcę, a także karty z oznaczonymi i podpisanymi narządami.
Pomoc daje kilka możliwości zabawy. Po pierwsze jest to pięknie wykonana, drewniana układanka. Dziecko może też przekładać kawałek pokarmu (czyli kulkę) do kolejnych odcinków układu pokarmowego. Może też puścić mniejszą kulkę, gdy wszystkie elementy układanki są wyjęte i balansując podstawą starać się przeprowadzić ja od jamy ustnej po punkt kulminacyjny czyli odbyt. Oprócz nauki biologii, mamy zatem też świetne ćwiczenie dla motoryki małej i koordynacji ręka-oko.
SZKIELETOR MARIAN
Kolejna pomoc od Skumjato – Szkieletor Marian – pomoże dzieciom zgłębić tajemnice ludzkiego szkieletu. Zestaw zawiera 2 drewniane plansze: górna to rysunek z nazwami poszczególnych kości człowieka; dolna to układanka. Dziecko może po prostu korzystać z układanki lub poznawać nowe nazewnictwo, odszukując odpowiednie kości w opisanym schemacie i lokalizując je w układance.
CIAŁO CZŁOWIEKA ROMAN
Szeroki asortyment pomocy sensorycznych i edukacyjnych znajdziemy w Kabum zabawki z pomysłem. Jedną z nich jest realistycznie wykonany, 8-częściowy korpus człowieka. Najważniejsze narządy wewnętrze można dowolnie wyjmować i oglądać. Model Roman pozwala zaznajomić się z trójwymiarową budową organów wewnętrznych człowieka i ich dokładną lokalizacją w ludzkim organizmie.
SZALONY DOKTOR OPERACJA
Operacja to znana gra zręcznościowa, idealna dla całej rodziny. Propozycja dla ludzi o silnych nerwach i pewnej ręce! 😉 Gra polega na wyjmowaniu przy pomocy specjalnych, podłączonych szczypiec organów wewnętrznych. Ważne by robić to tak, aby nie dotknąć metalowego podłoża. Dobra okazja do nauki anatomii oraz trening koncentracji i umiejętności manualnych.
UKŁADANKA MAGNETYCZNA CIAŁO CZŁOWIEKA
Zestaw Janod zawiera tablicę magnetyczną oraz aż 76 magnesów, dzięki którym zapoznamy się z budową szkieletu, lokalizacją narządów wewnętrznych, układem mięśniowym oraz częściami ciała. Układanka zawiera także karty pomocnicze ze schematami i nazwami w różnych językach. Może być zatem ciekawą pomocą dla uczniów przy nauce części ciała w języku angielskim, francuskim, niemieckim, czy hiszpańskim. W nowszej wersji dodano także karty w języku polskim (wcześniej były tylko w dołączonej instrukcji).
PUZZLE CIAŁO
Tym razem propozycja dla młodszych dzieci. Prosta, drewniana układanka, którą można zaproponować już 2 latkom. Zadaniem dziecka jest wypełnienie poszczególnych warstw. Znajdziemy tam układ kostny, nerwowy z narządami wewnętrznymi, mięśniowy, wygląd zewnętrzny, na koniec zaś ubieramy naszą postać. Układanki są dostępne okresowo w Lidlu w wersji z chłopcem i dziewczynką.
BYŁO SOBIE ŻYCIE
Było sobie Życie to znany i lubiany, francuski serial dla dzieci, którego nie trzeba chyba nikomu przedstawiać. 😉 Oprócz filmu, który zaciekawi już przedszkolaki, na rynku znajdziemy inne artykuły i pomoce z serii, jak gry czy książki, które pomogą oswoić tematy związane z budową i funkcjonowaniem naszego ciała. Dostępne w wielu księgarniach on-line.
KSIĄŻKA ANATOMIA
Na rynku książek dla dzieci, znajdziemy sporo pozycji w temacie budowy i działania ludzkiego ciała. Ale jest jedna- jedyna, którą postanowiłam umieścić w tym zestawieniu. To misternie wykonana książka, która pozwala zajrzeć w głąb naszego ciała. Wyjątkowy atlas anatomiczny, wzbogacony o misternie wykonane, ażurowe ryciny oraz odchylane klapki, które zachęcają do zgłębienia tajników ludzkiego organizmu. Pokaźna pozycja z mnóstwem rzetelnej wiedzy nt. budowy i funkcjonowania naszego organizmu. Książka wydawnictwa Mamania zachwyci nie tylko dzieci, ale i dorosłych.
W ramach przeglądu pomocy do wspierania zmysłu Interocepcji, w przygotowaniu jest jeszcze wpis o ciekawych propozycjach do edukacji w zakresie emocji 😉 Ukaże się niebawem!
